De geschiedenis herhaalt zich

Het is hondsheet op het ogenblik van de redactie van deze tekst.

Het radionieuws gonst van de berichten over spanningen tussen diverse naties in de wereld over problemen, ver van ons bed. Een gedachte spookt door mijn hoofd: waren de jaren waarvan we in het jaar 2018de verjaardag zouden kunnen vieren in het verleden, ook zo geladen?

Automatisch kwamen mijn gedachten bij het jaar 1968 (reeds behandeld in mijn vorig woord) en 1918 (reeds zo uitvoerig uitgeput in de literatuur omwille van de wapenstilstand). 1868 scheen dan weer zo onbetekenend, dat als een van de belangrijkste evenementen van dat jaar, de ontsnapping gold van een tijger uit de zoo van Antwerpen. In 1818 likte Europa nog de wonden van de napoleontische oorlogen, zodanig dat ons continent kracht noch energie bezat om wereldschokkende zaken te realiseren.

Een jaartal dat echter als een glimworm achterin mijn hoofd, vermeende zetel van het onderbewustzijn, bleef opgloeien, was het jaar 1618. Volledig terecht overigens, zo bleek na enig opzoekingswerk. In dat jaar begon immers de Dertigjarige Oorlog die, samen met de Tachtigjarige oorlog ongeveer heel Europa in vuur en vlam heeft gezet, tot het verdrag van Westfalen soelaas en vrede bracht in 1648.

De aanleiding (en natuurlijk niet de oorzaak) voor deze Dertigjarige Oorlog was de tweede defenestratie in Praag, waarbij boze protestanten hun katholieke tegenpartij gewoon uit het 17 meter hoge raam kieperden om aan de keizer diets te maken dat zij niet akkoord gingen met zijn politiek omtrent de godsdiensten. Pour la petite histoire kan ik meegeven dat de drie slachtoffers van deze defenestratie hun val hebben overleefd, in tegenstelling tot hun collega’s, slachtoffers van de eerste Praagse Defenestratie, meer dan een eeuw eerder.

Heden definiëren wij zulk een manier van handelen – terecht- als barbaars, zeker als de daders een religieus motief naar voren schuiven. Tot mijn ontstentenis blijft de geschiedenis zich echter herhalen. Een ‘fait divers’ uit de Franse krant Le Figaro van 2 juni 2017 trok mijn aandacht: een joodse vrouw van 66, Sarah Halimi, werd in Parijs gedefenestreerd door een religieus extremist op 4 april 2017, met de dood tot gevolg. De schandelijke uitroeiing van de joodse familie Fischlowitz tijdens de Tweede Wereldoorlog weegt nog als een smet op onze Geraardsbergse geschiedenis en het algemeen geweten, terwijl de smartelijke dood van Mevrouw Halimi, slechts één jaar geleden, maar terug onder de aandacht komt, omdat het intellectueel en moreel geweten van Frankrijk, onder wie Michel Onfray, na enkele maanden de zaak opnieuw oprakelt met een schreeuw van verontwaardiging.

De geschiedenis heeft blijkbaar de kwalijke gewoonte zich te herhalen. Alleen de aandacht die aan diverse feiten wordt besteed verandert. De tweede Praagse Defenestratie, zonder dodelijke afloop, was een oorlog waard die 30 jaar ging duren, de gruwelijke defenestratie in Parijs met dodelijk gevolg, wordt een fait divers. Daarentegen was het instorten van de Pont d’Avignon in de 17e eeuw een fait divers terwijl de apocalyptische beelden na de ramp met de brug in Genua de hele wereld met verstomming laten. Het litteken van het drama in Genua zal naar alle waarschijnlijkheid zo vlug mogelijk worden verwijderd. In Avignon staan de relicten van de kapotte brug te kijk aan honderdduizenden mensen die zich wentelen in het genoegen van officieel oorbaar ramptoerisme. Gelijkaardige feiten, andere gevolgen en beleving.

Het is dus toch waar: de mens is de maat van alle dingen, gezien zijn oordeel en appreciatie als ultieme rechter de geschiedeniswaarde van feiten en daden bepalen.

Filip van Trimpont,
voorzitter