Gerardimontium
Geraardsbergse vereniging voor lokale geschiedenis
Gerardimontium
Geraardsbergse vereniging voor lokale geschiedenis
Van bevrijding tot bevrijdingsfeesten . Een kroniek van 14 maanden (september 1944 – november 1945).
Toen op 3 september 1944 de eerste geallieerde troepen door onze streek trokken, leek een einde te komen aan vier jaar oorlogsellende. Het zou echter nog meer dan een jaar duren vooraleer er grootse bevrijdingsfeesten plaatsvonden. Een blik op de verslagen van de schepencolleges en gemeenteraden van Geraardsbergen en deelgemeenten, voor zover zij volledig bijgehouden werden, leert ons ook met welke problemen de lokale besturen in de maanden na de bevrijding te kampen hadden.
De bevrijding van Schendelbeke en de koningskwestie.
Op 3 september 1944 wordt Schendelbeke bevrijd. Onmiddellijk treden de oude schepenen opnieuw in functie. Er barst een enorme vreugde uit onder de bevolking. In schril contrast met de volksvreugde staat de volkswoede. Die volkswoede richt zich naar de “verraders” en zal uitmonden in de repressie.
Geraardsbergse gewapende verzetsstrijders in de Tweede Wereldoorlog Sabotage, spionage, verraad, martelingen, executie en dood.
Dit is het verhaal van verzetsstrijders Cesar De Schuiteneer en Zoë Foubert.
Vredesfeest in Viane.
Op zondag 3 september 1944 rond 13 uur reden de Engelsen vanuit de Akrenstraat Viane binnen. Via het dorpsplein en de Kasteelstraat (nu Edingseweg) namen ze de richting van Edingen. Hiermee kwam voor de Vianenaars wel een einde aan de bezetting maar het zou nog een hele tijd duren vooraleer men aan feestvieren dacht.
Eén offer was niet genoeg.
De familie Van Causenbroeck uit Ophasselt betreurde tweemaal het sneuvelen van een zoon, één in de Eerste Wereldoorlog en één in de Tweede Wereldoorlog.
Unieke Geraardsbergse bijbel uit ca 1200 onder de hamer bij Christie’s.
Amper een half jaar na de spectaculaire tentoonstelling van het Brevier dat in 1449-1450 voor de Sint-Adriaansabdij gemaakt werd, komt een ander uitzonderlijk Geraardsbergs handschrift in de schijnwerpers: een bijbel uit het einde van de 12e eeuw werd op 11 juni geveild bij het bekende Londense huis Christie’s. Experten verwachtten dat het werk tussen de 820 000 en de 1 200 000 euro zou gaan…maar voorlopig bood zich geen koper aan.
De afpaling van de gemeentegrenzen van Ophasselt (Deel 1: De afpaling van de gemeentegrenzen in 1825).
Na de aanhechting bij Frankrijk wordt voor elke gemeente een kadaster, een openbare inventaris van alle onroerende goederen, opgesteld. Voor de berekening van het netto belastbaar inkomen moeten alle gronden en gebouwen worden gemeten en geschat. De eerste taak van de landmeters van het kadaster was logischerwijze het vastleggen van de gemeentegrenzen door middel van een proces-verbaal van afpaling. Alleen voor Ophasselt zijn de PV’s van 1825, èn de herwerking van 1826, behouden.
Dwaalsporen in de bevolkingsregisters van Onkerzele en omgeving: spellingsvariatie bij familienamen.
Over de familienaamen De Roeck, De Rouck,… en ook andere namen die een hindernissenloop opzetten voor de amateur-genealoog in het taalgrensgebied rond Geraardsbergen.
Geraardsbergse wandtapijten, vooral, maar niet alleen verdures (deel 3).
In het derde en laatste deel gaan we dieper in op de reiniging en restauratie van het Gideontapijt met het Geraardsbergse stadsmerk. Dat is het tiende tapijt uit de reeks van dertien en bovendien het grootste van de reeks.
Een nieuwe straatnaam: Steenbakkerij Goeferdinge.
Kwartierstaten van de burgemeesters van Geraardsbergen en hun echtgenoten tijdens de burgerlijke democratie 1830-1921 (Deel 3).
2024 wordt het jaar van de verkiezingen. In juni trekken we met zijn allen naar de stembus voor de Europese, federale en gewestelijke parlementen en in oktober voor de provinciale en gemeentelijke
raden. Dit lijkt vanzelfsprekend, maar nog niet zo heel lang geleden mochten alleen mannen die vrij hoge belastingen betaalden, deelnemen aan de verkiezingen. Hevige politieke en syndicale strijd brachten na vele jaren hierin verandering. Thans hebben alle mannen en vrouwen het recht en de plicht zijn of haar gelijkwaardige stem uit te brengen.
Geraardsbergse wandtapijten, vooral, maar niet alleen verdures (deel 2)
In het tweede deel vernemen we meer over het ambachtsleven van de tapijtwevers in Geraardsbergen en het omliggende Land van Aalst. Uit het register van de Geraardsbergse tapijtnering van 1554 blijkt dat er een symbiose was tussen de stad en het platteland. Zowel Geraardsbergen als Oudenaarde deden ook beroep op tapijtwevers van buiten de stadspoorten. Dit leidde tot conflicten en een juridische strijd tussen beide steden.
Louis Bertrand ontmoet Jules Rens in 1892
Louis Bertrand is medestichter van de Belgische Werkliedenpartij en oprichter van de socialistische krant Le Peuple. Op 16 september 1892 reist Bertrand naar Geraardsbergen om zich te informeren over de staking van de arbeiders bij de luciferfabriek Mertens & cie. Daar ontmoet hij de Geraardsbergse liberaal Jules Rens die bestuurder is bij Mertens & cie. Hij doet hiervan uitgebreid verslag in een artikel in Le Peuple van 17 september 1892.
Met een stevige linker! De skoeten en gidsen van Giesbaarge 1916-1950.
In 1911 ontstond in België een beweging die een aanzienlijke impact zou hebben op het leven van vele jongeren: de scouting. Twee jaar later, wordt de eerste Vlaamse scoutgroep opgericht. Tijdens de Eerste Wereldoorlog, in 1916, wordt in Geraardsbergen een eerste padvindersbeweging gesticht. Ondanks de uitdagingen van de tijd, blijft de geest van scouting levendig als een baken van hoop en veerkracht.
Slappe koffie: een inspiratiebron voor het dialect.
De Vlaamse dialecten kennen een ongemeen rijke oogst aan uitdrukkingen waarmee aangegeven wordt dat de koffie te slap is, veel meer dan voor sterke koffie: koffie was duur en om te besparen goot men telkens nieuw kokend water op dezelfde gemalen koffie.
Kwartierstaten van de burgemeesters van Geraardsbergen en hun echtgenoten tijdens de burgerlijke democratie 1830-1921 (Deel 2).
2024 wordt het jaar van de verkiezingen. In juni trekken we met zijn allen naar de stembus voor de Europese, federale en gewestelijke parlementen en in oktober voor de provinciale en gemeentelijke raden. Dit lijkt vanzelfsprekend, maar nog niet zo heel lang geleden mochten alleen mannen die vrij hoge belastingen betaalden, deelnemen aan de verkiezingen. Hevige politieke en syndicale strijd brachten na vele jaren hierin verandering. Thans hebben alle mannen en vrouwen het recht en de plicht zijn of haar gelijkwaardige stem uit te brengen.
Geraardsbergse wandtapijten, vooral, maar niet alleen verdures (deel 1).
De wandtapijtindustrie was in de Zuidelijke Nederlanden niet alleen een belangrijk economisch gegeven, maar ook van cruciaal belang voor de culturele uitstraling van onze gewesten in de 16de en 17de eeuw. De belangrijke weefcentra in onze omgeving waren Oudenaarde, Edingen en Geraardsbergen. Groenwerk of verdures waren het handelsmerk van onze regio, maar kort geleden is ook een groot Geraardsbergs tapijt ontdekt met een Bijbels tafereel van Gideon.
André Brocorens’ creatieve expressie in zijn ex Libris (deel 2).
In het eerste deel zagen we hoe zich vanaf de 19e eeuw een taalgrens tussen Nederlands- en Franssprekend België aftekende.
Nieuwe verkaveling in Moerbeke: Kamilleveld.
De spoorweg en het station in Moerbeke.
De industriële ontwikkeling van ons land in de tweede helft van de 19de eeuw ging gepaard met de ontplooiing van een dicht spoorwegnet. Ook de aanleg van lijn 123 tussen Braine-le-Comte en Geraardsbergen paste in die context.
Victor Jacobs uit Overboelare, pleitbezorger van de vernederlandsing van het rechtswezen.
De vernederlandsing van het rechtswezen in Antwerpen was in grote mate te danken aan een in Overboelare geboren advocaat, die zich al in zijn Leuvense studententijd ontpopte als een vurig pleitbezorger voor de Vlaamse taal en cultuur.
Kwartierstaten van de burgemeesters van Geraardsbergen en hun echtgenoten tijdens de burgerlijke democratie 1830-1921.
2024 wordt het jaar van de verkiezingen. Daarom brengen we dit jaar in zes boekdelen het volledige verhaal van alle stemmingen en de biografieën van de uitvoerende mandatarissen. Bij wijze voor voorproefje brengen we in deze bijdrage de kwartierstaten van de 9 burgemeesters van Geraardsbergen, en hun echtgenoten, die aan de macht waren tijdens de burgerlijke democratie 1830-1921.
Affichist André Brocorens grafisch kunstenaar.
Over de Geraardsbergse grafische kunstenaar André Brocorens is amper iets gekend. Toch vinden we hem bij de top van de beeldaffichekunstenaars in België. Hij behoorde tot een jonge generatie professionele affichisten en genoot nationale waardering in het Belgische affichelandschap. In dit artikel lichten we een tipje van de sluier op en brengen we een eerbetoon aan ‘Broco’ en zijn werk.
Bekende en onbekende Geraardsbergenaren: Suzanne Grégoire Vrouwenactiviste, held van het verzet, communistisch volksvertegenwoordiger.
Onlangs vestigde een lid van onze vereniging Gerardimontium mijn aandacht op het leven van een vrouw, geboren in onze stad, met een politiek zeer bewogen leven, een heftige verdedigster van vrouwenbelangen en een erkende verzetsvrouw in de WO II.
Mijn school was tijdens WOII een interneringscentrum.
In de nasleep van de bevrijding van België in 1944, werden talrijke individuen geïnterneerd op verdenking van collaboratie met de nazi’s. Deze interneringen waren niet altijd gebaseerd op concrete bewijzen. In sommige gevallen werden mensen gearresteerd op basis van valse beschuldigingen of uit persoonlijke wraak. Dit leidde tot aanzienlijke onrust en angst onder de bevolking.
De Joodse Dora Edelman, in Viane ondergedoken.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog vond Dora Edelman een veilig onderkomen in het klooster te Viane. Vooraleer ze daar door de zusters van Sint-Vincentius a Paulo opgevangen werd, had ze er wel al een hele odyssee op zitten.
Onbekend portret van de Geraardsbergse kunstschilder Eugène De Block geschonken aan de stad Geraardsbergen.
De gemeenteraadsverkiezingen en hun impact op het leven in moerbeke 1830-1977 Deel: 6 De periode in de aanloop naar de fusie van gemeenten 1971-1977.
De laatste bestuursperiode in Moerbeke komt er na een zeer bitsige verkiezing waarbij splitsing van traditionele partijen en overloop schering en inslag zijn. Ook de samenstelling van het bestuurscollege wordt uniek. De liberalen worden, ondanks de meeste stemmen, de grote verliezers. Gedurende de periode begint de nakende fusie haar schaduw te werpen op het bestuur.
Het Brevier van Geraardsbergen in de ban van Adriaan
In dit artikel gaat dr. Vanwijnsberghe dieper in op de belangrijke plaats van Adrianus van Nicomedië, patroonheilige van de abdij, in het vierde deel van het Brevier, het hoogtepunt van dit uniek handschrift.
Bekende en onbekende Geraardsbergenaren
John Emil Van Lil, Boerenzoon uit Schendelbeke, lekenhelper in de leprozenkolonie in Molokai in Hawaï Pater Damiaan is ooit uitgeroepen tot historisch bekendste Vlaming. Minder bekend is dat ook een emigrant uit Schendelbeke zeer verdienstelijk.
Verzet en verraad in Ophasselt
Over de schimmige scheidingslijn tussen verzet en verraad.
“Omdat ze nooit mogen vergeten worden” Julien Smoes en Georges Beernaert.
Op Allerheiligen en Allerzielen herdenken we onze overleden dierbaren. Op 11 november herdenken we niet alleen het einde van de Eerste Wereldoorlog, maar ook al onze gesneuvelde soldaten uit de twee oorlogen. In deze reeks
belichten we overleden soldaten uit Geraardsbergen en deelgemeenten.
Nieuwe straatnamen: ZIJPVELD (Ophasselt)
Het Raspaillebos: doorbomen op het historisch bosbeheer (deel 3)
In dit laatste deel van het drieluik met betrekking tot het historisch beheer van het Raspaillebos plaatsen we de inhoud van beide vorige artikels (1,2) in een bredere context door ze enerzijds aan te vullen met extra informatie over het historisch bosbeheer, anderzijds door ze in een ruimer geografisch perspectief te plaatsen. We ronden het drieluik af met een blik door de historischecologische bril.
De gemeenteraadsverkiezingen en hun impact op het leven in Moerbeke 1830-1977
Deel 5: De periode van grote strijd tussen de partijen 1946-1970
In het verhaal over de politieke geschiedenis van Moerbeke zijn we beland bij de periode na de tweede wereldoorlog. In Moerbeke een zeer onrustig tijdperk waarbij telkens de vijf strekkingen, alleen of in kartel, soms gesplitst, aan bod komen.
Het Geschiedkundig treffen van 19/11/2023 was op zijn minst gezegd, een geweldig succes te noemen. Een overvolle zaal genoot van de boekvoorstelling van ons laatste nieuwe boek over de gewezen Geraardsbergse brouwerij Concordia. Dit werd gesmaakt zeker zo goed als het bier destijds.
Dit succes heeft er ook voor gezorgd dat we nu al moeten melden dat het boek ei zo na uitverkocht is.
Voorlopig stoppen we de nabestellingen. Als na het ophalen leveren en versturen van de al betaalde boeken er nog enkele ter beschikking zijn zullen we dit via de binnenkrant van ons tijdschrift in eerste instantie aan onze leden laten weten.
Met dit boek krijg je meer inzicht in de geschiedenis van de brouwerij en ontdek je de kritieke momenten in het bestaan van de vennootschap.
Zondag 19 november 2023 om 10:30 vindt het 26e Geschiedkundig Treffen plaats in Willa Wilson.
Op het programma staat de voorstelling van het boek “CONCORDIA Met een verleden, maar geen toekomst (1923-1982)” door de Dirck Surdiacourt. gevolgd door een receptie.
Het boek is er eveneens te verkrijgen.
Het Brevier van Geraardsbergen
Met de volledige digitalisering en een tentoonstelling in Geraardsbergen krijgt dit topstuk uit de Sint-Adriaansabdij eindelijk de aandacht die het verdient. Wat maakt dit werk zo bijzonder? Waarom is het zo lang onder de radar gebleven? We lichten een tipje van de sluier.
De wollewevers, drapeniers en lakensniders van Gheroudsberghe (deel 3)
In de vorige delen zagen we een historische schets van de lakennijverheid in Geraardsbergen. Hieruit blijkt dat de pas gestichte stad door het weven van laken een enorme economische bloei heeft meegemaakt waarbij het Geraardsbergse laken ver in Europa werd uitgevoerd. De honderdjarige oorlog, met de volksoproeren in Vlaanderen, gevolgd door de onpolitieke houding van de inhalige Bourgondische hertogen zorgden ervoor dat niet alleen de lakenhandel in Geraardsbergen, maar ook in Vlaanderen geleidelijk verdween. In dit laatste deel belichten we de organisatie van de gilde van de drapiers en de nering van de wolwevers. Vooral het reglement van de weversnering is bijzonder interessant om van naderbij te bekijken.
Een schattingsverslag van het Boelarebos (Raspaillebos) uit 1745
Bij het overlijden van Mathieu-Jean Courcol, die zijn naam aan het Karkoolbos gaf, werd een schattingsver.slag opgemaakt van het Boelarebos, het deel van het Raspaillebos dat hij bezat. Dit document geeft een idee van de manier waarop de waarde van verschillende ‘houwen’ of ‘tailles’ bepaald werd. In een eerste deel gaan we in op de geschatte percelen en op de schatters zelf.
De geementeraadsverkiezingen en hun impact op het leven in Moerbeke 1830 – 1977. (Deel 4: De periode van het algemeen enkelvoudig mannen-en vrouwenstemrecht 1921-1946 )
We zetten onze artikelenreeks over de politieke geschiedenis van Moerbeke verder. Met het verhaal van de opeenvolgende verkiezingen tijdens het interbellum zijn we beland bij de periode van het algemeen enkel.voudig stemrecht voor mannen en vrouwen. De strijd tussen conservatief katholieken en katholiek-liberalen woedt voort, maar wordt nu gekruid door nieuwe spelers: socialisten, communisten en christendemocraten.
Nieuwe straatnamen: Putsemein (centrum)
Nieuwe verkavelingen vereisen nieuwe plaatsnamen. De definitieve beslissing hierover valt op een gemeenteraad, na een voorstel van het college van burgemeester en schepenen, op basis van een advies van de erfgoedcommissie.
De familie DE RIJST in het uiterste zuidoosten van de provincie Oost-Vlaanderen (deel 4)
Meer dan 40 jaar geleden begon ik aan de stambomen van mijn ouders: De Rijst en Cools. Hoewel ik toen dacht dat ik daar een paar jaar mee bezig zou zijn, moet ik erkennen dat een stamboom opmaken nooit voltooid is. Soms krijg je een goeie tip van een vriend (ook zoeker) en je bent weer vertrokken voor enkele mooie aanvullingen. Hier het vervolg van het relaas van deze familie tot 1900